Konosament morski – co to jest i co musi zawierać?
Pełna dokumentacja przewozowa jest niezbędna przy realizacji każdego transportu międzynarodowego. W każdej z jego gałęzi funkcjonują osobne wzory listów przewozowych – w przypadku transportu morskiego za najważniejszy dokument uważany jest konosament. Co to jest konosament morski, co powinien zawierać i kto wystawia morski list przewozowy?
Konosament – co to jest i jakie są rodzaje?
Aby transport morski mógł przebiegać bez zakłóceń, konieczne jest posiadanie odpowiedniej dokumentacji upoważniającej do przewożenia oraz odbioru ładunku. Zgodnie z obowiązującą definicją, konosament (Bill of Lading, B/L) to morski list przewozowy, który potwierdza przyjęcie towaru na statek. Potwierdzenie nie jest jednak tym samym, czym umowa dotycząca warunków przewozu. Konosament świadczy o tym, że taki towar został na statek załadowany. Dokument zostaje też wysłany odbiorcy, który staje się dzięki niemu upoważniony do przejęcia załadunku w porcie docelowym.
Konosament jest jednocześnie papierem wartościowym i może podlegać obrotowi. Osoba, która zakupuje konosament, nabywa tym samym prawo do odbioru przewożonego towaru i dysponowania nim.
Rodzaje konosamentów ze względu na typ
Biorąc pod uwagę ich typ, konosamenty możemy podzielić na:
- załadowania (Shipped, On board) i przyjęcia do załadowania (Recevied for Shipment),
- czysty (Clean B/L) oraz brudny (Dirty B/L):
- czysty – kwit sternika oznacza, że nie stwierdzono wad towaru czy naruszenia opakowania,
- brudny – kwit sternika zawiera uwagi i zastrzeżenia dotyczące stanu towaru czy opakowania;
- liniowy (Liner B/L) i czarterowy (Bill of Fading to be used with charter-party),
- elektroniczny (Electronic B/L),
- bezpośredni (Through B/L),
- zwykły i przeładunkowy (Transshipment B/L).
Rodzaje konosamentów ze względu na sposób wystawienia
Konosamenty można też podzielić ze względu na sposób, w jaki zostały wystawione, oraz osobę wystawiającą. Możemy więc wyróżnić konosament:
- armatorski (Master B/L) – wystawiony przez armatora,
- spedytorski (House B/L) – wystawiony przez spedytora.
Innym sposobem podziału jest uwzględnienie możliwości odbioru załadunku. Biorąc pod uwagę to kryterium, wymieniamy konosamenty:
- imienne (straight B/L) – upoważniają do odbioru przez osobę wskazaną na dokumencie,
- na zlecenie (order B/L) – upoważniają do odbioru przez osobę wskazaną na dokumencie lub każdą, która nabyła go na drodze prawnej (na przykład przez zakup papierów wartościowych),
- na okaziciela (bearer B/L) – upoważniają do odbioru przez osobę, która jest w posiadaniu dokumentu.
Rodzaje konosamentów ze względu na sposób przewożenia
Transport może odbywać się w sposób bezpośredni lub wiązać się z koniecznością przeładowania towarów. Dla każdego z tych przypadków uwzględnia się różne rodzaje konosamentów:
- zwykły – obejmuje przewóz jednym statkiem do portu docelowego bez przeładunku,
- bezpośredni – obejmuje przewóz z portu załadowania do portu przeznaczenia z możliwością przeładowania w innych portach oraz zmianą przewoźników.
Co zawiera konosament morski?
Szczegółowe informacje, które muszą zostać ujęte w konosamencie, zostały określone w art. 136 § 1 Kodeksu Morskiego. Zgodnie z jego zapisami, konosament morski musi zawierać:
- oznaczenie przewoźnika,
- oznaczenie załadowcy,
- oznaczenie odbiorcy lub stwierdzenie, że konosament został wystawiony na zlecenie albo na okaziciela,
- nazwę statku,
- określenie ładunku z podaniem jego rodzaju oraz – stosownie do okoliczności – jego miary, objętości, liczby sztuk, ilości lub wagi,
- określenie zewnętrznego stanu ładunku i jego opakowania,
- znaki główne niezbędne dla stwierdzenia tożsamości ładunku, podane przez załadowcę na piśmie przed rozpoczęciem ładowania, jeżeli je wydrukowano lub w inny sposób utrwalono na poszczególnych sztukach ładunku lub jego opakowaniu,
- oznaczenie frachtu i innych należności przewoźnika albo wzmiankę, że ich zapłata w całości już nastąpiła lub powinna nastąpić stosownie do postanowień zamieszczonych w innym dokumencie,
- nazwę miejsca załadowania,
- nazwę miejsca wyładowania albo określenie, kiedy lub gdzie nastąpi wskazanie miejsca wyładowania,
- liczbę wydanych egzemplarzy konosamentu,
- datę i miejsce wystawienia konosamentu,
- podpis przewoźnika albo kapitana statku lub innego przedstawiciela przewoźnika.
Kto i jak wystawia morski list przewozowy – konosament?
Konosament morski jest wystawiany przez armatora lub spedytora w kilku egzemplarzach (przeważnie trzech), z których każdy jest oryginałem. Kopie dokumentu służą jedynie do użytku wewnętrznego i nie upoważniają do dysponowania ładunkiem. Dokument jest wystawiany w oparciu o obowiązujące przepisy i wydawany załadowcy przez przewoźnika po przyjęciu towaru na statek.
Zachęcamy do przeczytania: Zalety i wady transportu morskiego
Dokumentacja przewozowa w transporcie zawiera niezbędne informacje umożliwiające dostarczenie ładunku w miejsce docelowe. Jest ona niezbędna do prawidłowego zarządzania, sterowania […]
Transport ma kluczowe znaczenie dla gospodarki oraz komfortu naszego życia – umożliwia swobodne przemieszczanie ludzi czy towarów do każdego zakątka […]
Fracht morski to wyrażenie powszechnie stosowane do określenia czynności związanych z transportowaniem towarów drogą morską. Dotyczy ono zarówno opłat przewozowych, […]